"Snap" Belinda Bauer (εκδ. Bell) του Γρηγόρη Αζαριάδη

Το θρίλερ που έφτασε στο Μπούκερ

Η ιστορία εξαφάνισης και ενηλικίωσης στο «Snap» διαβάζεται (και) στο πλαίσιο της απρόσμενης υποψηφιότητάς του

Μετά το πρώτο μυθιστόρημά της, το «Μαύρο χώμα», για το οποίο η Belinda Bauer έχει τιμηθεί από την Ενωση Συγγραφέων Μυστηρίου με το βραβείο Gold Dagger αστυνομικού βιβλίου της χρονιάς, η αγγλίδα συγγραφέας που ζει στην Ουαλία δεν παύει να εκπλήσσει το κοινό. To «Snap» (εκδόσεις Bell, σελίδες 412, σε μετάφραση του Νίκου Ιβραηνία) είχε συμπεριληφθεί στη μακρά λίστα για το βραβείο Man Booker έχοντας εξασφαλίσει θετικά σχόλια από τον Τύπο και πολλούς συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας.

Η ιστορία ξεκινάει με τη βλάβη του αυτοκινήτου της οικογένειας Μπράιτ σ' έναν επαρχιακό αυτοκινητόδρομο. Η Αϊλίν Μπράιτ, μητέρα τριών παιδιών και έγκυος, αποφασίζει να αφήσει τον Τζακ, την Τζόι και τη μικρή Μέρι να περιμένουν στο αυτοκίνητο, ενώ εκείνη περπατάει στον δρόμο, αναζητώντας βοήθεια. Πριν φύγει, δίνει σαφή εντολή. «Ο Τζακ κάνει κουμάντο». Μια απλή φράση που, με δεδομένη την απρόοπτη εξέλιξη της υπόθεσης, θα αποτελέσει τη θηλιά που θα τυλίξει τον εντεκάχρονο Τζακ και θα διαμορφώσει σε μέγιστο βαθμό τον χαρακτήρα του. Ο Τζακ θα περιμένει πολλή ώρα κι όταν αρχίζει να καταλαβαίνει ότι κάτι κακό έχει συμβεί στη μητέρα του, αποφασίζει να «κάνει κουμάντο». Παίρνει την εννιάχρονη Τζόι και τη μόλις δύο ετών Μέρι και ακολουθούν τα ίχνη της μητέρας τους.

Το δράμα της οικογένειας Μπράιτ κλιμακώνεται, καθώς σύντομα θα ανακαλυφθεί το πτώμα της δυστυχούς μητέρας. Η έγκυος Αϊλίν Μπράιτ έχει δολοφονηθεί με αποτροπιαστικό τρόπο. Τα τρία παιδιά βιώνουν τη συγκλονιστική απώλεια της μητέρας τους, αλλά αυτή φαίνεται να είναι μόνο η αρχή. Τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα, όταν ο πατέρας τους αποδέχεται την αδυναμία του να στηρίξει την οικογένεια, καταρρέει κι εξαφανίζεται από το σπίτι. Ο Τζακ συνειδητοποιεί τη βαρύτητα της φράσης «κάνει κουμάντο». Θα πρέπει αυτός να αναλάβει το βάρος να συντηρήσει τις δύο μικρές αδερφές του. Και ο μόνος τρόπος να το κάνει είναι να εκπαιδευτεί από κάποιον νεαρό φίλο του και να ακολουθήσει την καριέρα διαρρήκτη. Με μεγάλη επιτυχία ομολογουμένως, καθώς παραμένει ασύλληπτος από την τοπική αστυνομία. Ο Τζακ όμως διατηρεί μέσα του μια ακατανίκητη επιμονή να ανακαλύψει τον δολοφόνο της μητέρας του. Θεωρεί ότι η αστυνομία δεν εξάντλησε τις πιθανότητες στη διερεύνηση της δολοφονίας και παλεύει να ενεργοποιήσει ξανά τη διαδικασία των ερευνών, ανακαλύπτοντας νέα στοιχεία.

Στο μικροσκόπιο

Το «Snap» πρέπει να αξιολογηθεί στο πλαίσιο της υποψηφιότητάς του για το βραβείο Booker. Τουτέστιν, να αναλυθούν περισσότερο τα δυνατά του στοιχεία και να αντιμετωπιστούν με κατανόηση οι όποιες αδυναμίες, που δεν είναι άλλωστε ουσιώδεις. Το «Snap» δεν είναι αστυνομικό μυθιστόρημα, δεν διακρίνεται τόσο για την αστυνομική πλοκή αυτή καθαυτήν. Είναι περισσότερο ένα μείγμα μυστηρίου και ψυχολογικού θρίλερ που βασίζεται κυρίως στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας.

Η Bauer έχει ανταποκριθεί εξαιρετικά σε μία από τις προτεραιότητες ενός συγγραφέα αστυνομικών: να ολοκληρώσει ένα απλό, καθαρό μυθιστόρημα μυστηρίου, ένα «τακτοποιημένο» μυθιστόρημα με πλοκή που να μπορεί να παρακολουθήσει ο μέσος αναγνώστης. Πέραν όμως της απλότητας και της καθαρότητας της πλοκής, έχει κατορθώσει να συμπεριλάβει στην γκάμα των υλικών της την ευφυΐα και την πρωτοτυπία. Αυτά είναι και τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του «Snap». Είναι απλό, πρωτότυπο και κυρίως ευφυές. Και θεωρώ πολύ θετικό το ότι η συγγραφέας υπηρετεί την κεντρική ιδέα της, υιοθετώντας ένα αρμονικό ύφος γραφής. Απλό, λιτό και ώριμο, χωρίς να «λογοτεχνίζει» και χωρίς να επιδιώκει να εντυπωσιάσει τον αναγνώστη. Ακόμη και οι ανατροπές χρησιμοποιούνται με μέτρο και συντελούν στη διατήρηση του ενδιαφέροντος, όσο κι αν η επίλυση του μυστηρίου δεν χρειάζεται δα και γνώσεις διαφορικού λογισμού.

Το ψυχολογικό προφίλ των κεντρικών χαρακτήρων σκιαγραφείται παραστατικά. Ο Τζακ αλλά και οι δύο μικρές αδερφές του, οι σχέσεις μεταξύ τους, η πικρή ιστορία με τον ρίψασπι πατέρα, ένα οικογενειακό περιβάλλον που ολισθαίνει στην κατάθλιψη μετά την απώλεια της μητέρας αποδίδονται με σκληρό, αλλά τόσο ρεαλιστικό τρόπο. Η αλληλεπίδραση του νεοφερμένου αρχιεπιθεωρητή της παλιάς σχολής Μάρβελ με τον εκπρόσωπο της νεότερης γενιάς αρχιφύλακα Ρένολντς περιγράφεται υποδειγματικά. Οσο για το πορτρέτο της γηραιάς, αλλά τόσο επικίνδυνης Βερόνικα Κριντ, απλώς μοναδικό. Συμπερασματικά, το «Snap» είναι υποδειγματικά γραμμένο μυθιστόρημα μυστηρίου, με απλή, κατανοητή πλοκή, σωστή ατμόσφαιρα, μετρημένες ανατροπές και εξαιρετική απεικόνιση χαρακτήρων.

Γρηγόρης Αζαριάδης

Αναδημοσίευση από το "Βιβλιοδρόμιο" της εφημερίδας "Τα Νέα"