Πίσω από τη βιτρίνα της Μαδρίτης
Η συγγραφέας - φάντασμα της αστυνομικής λογοτεχνίας
παραδίδει μια ολοκληρωμένη κεντρική ηρωίδα, την αστυνόμο Μπλάνκο, στην «Κόκκινη
Μαδρίτη»
Η μυστηριώδης ισπανίδα συγγραφέας Carmen Mola, που αρνείται
πεισματικά να αποκαλύψει την ταυτότητά της, διεκδικεί την «ιδιότητα» ενός από
τα μεγαλύτερα εκδοτικά φαινόμενα των τελευταίων ετών στον ευρωπαϊκό χώρο. Η
δική της «Κόκκινη Μαδρίτη» (εκδ. Κλειδάριθμος) καταλαμβάνει ήδη περίοπτη θέση
στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας έχοντας μεταφραστεί σε επτά χώρες, πριν
καν εκδοθεί στην Ισπανία. Το ερώτημα βέβαια γύρω από την πραγματική ταυτότητα
της συγγραφέως αποτελεί μέρος ενός εντυπωσιακού σχεδιασμού μάρκετινγκ. Είναι
γυναίκα, είναι άντρας; Είναι ένα ή δύο πρόσωπα; Εχει σχέση με την τηλεοπτική
σειρά «Casa del papel»; Οπως κι αν έχει, μετά την έκδοσή του, το βιβλίο
παρέμεινε επί 30 εβδομάδες στις λίστες των μπεστ σέλερ, ενώ τα τηλεοπτικά του
δικαιώματα έχουν ήδη αγοραστεί από την εταιρεία παραγωγής Diagonal TV.
Η ιστορία ξεκινάει με την ανακάλυψη του πτώματος της
Τσιγγάνας Σουσάνα Μακάγια, λίγο μετά το προγαμιαίο πάρτι που έχουν οργανώσει οι
στενές της φίλες. Ο φόνος μάλιστα είναι αποτρόπαιος. Προνύμφες ενός είδους
μύγας έχουν εισαχθεί στο κρανίο της μέσα από τρεις τρύπες και έχουν
καταβροχθίσει τον εγκέφαλό της. Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι επτά χρόνια
νωρίτερα η αδελφή της Λάρα είχε δολοφονηθεί με τον ίδιο αποτρόπαιο τρόπο, λίγο
πριν από τον γάμο της.
Η ιδιόρρυθμη αστυνόμος Ελενα Μπλάνκο με την επίσης
ιδιόρρυθμη ομάδα της στο ΤΑΥ (Τμήμα Ανεξιχνίαστων Υποθέσεων) αναλαμβάνει την
υπόθεση. Οταν πληροφορούνται ότι ο δολοφόνος της Λάρα εκτίνει την ποινή του
στις φυλακές, βρίσκονται αντιμέτωποι με το κλασικό ερώτημα. Μήπως κάποιος
μιμητής (copycat) αντέγραψε τις φριχτές μεθόδους του δολοφόνου ή μήπως ο
άνθρωπος που θεωρήθηκε ένοχος για τον πρώτο φόνο και φυλακίστηκε είναι αθώος;
Από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας των ερευνών, όλες οι
ενδείξεις υπονοούν ότι πρόκειται για μια περίπτωση με πολλές ιδιαιτερότητες. Η
δολοφονημένη Τσιγγάνα, παρά το γεγονός ότι ήταν έτοιμη να παντρευτεί, είναι
ομοφυλόφιλη και διατηρεί ερωτική σχέση με τη φίλη της Σίντια, μια σχέση που δεν
είναι καθόλου αποδεκτή από το φυλετικό της περιβάλλον και ιδιαίτερα από τον
πατέρα της Μωυσή. Ο τελευταίος είναι χαρακτηριστικό δείγμα αυταρχικού πατέρα,
που έχει έρθει σε σύγκρουση και με τις δύο θυγατέρες του. Κι αυτή η σύγκρουση
έχει επεκταθεί, βάζοντας στόχο τη σύζυγό του, την οποία κατηγορεί ότι «μεγάλωσε
τις κόρες τους σαν μπαλαμές». Τουτέστιν, μακριά από ήθη, έθιμα και παραδόσεις
των Τσιγγάνων. Η Μπλάνκο και η ομάδα της αρχικά θεωρούν ότι η αυταρχική
συμπεριφορά και η σκληρή στάση του Μωυσή τον καθιστούν σχεδόν ιδανικό ύποπτο
για τη δολοφονία της Σουσάνα. Οι όποιες αμφιβολίες τους εδράζονται στο φριχτό
modus operandi. Είναι δύσκολο να πιστέψουν ότι ένας πατέρας μπορεί να άνοιξε
τρύπες στο κρανίο της κόρης του και να τοποθέτησε μέσα προνύμφες.
Αρκετά όμως με την πλοκή. Ούτως ή άλλως, το ενδιαφέρον
διατηρείται σε υψηλό επίπεδο και σταδιακά κλιμακώνεται. Η εξέλιξη με τις
γρήγορες και έντονες εναλλαγές σκηνών και τις συχνές αλλά και αναπάντεχες
ανατροπές συντελεί αποφασιστικά σε αυτή την κατεύθυνση. Σκληροί χαρακτήρες,
βίαιες εικόνες, σκληρή έως ωμή γλώσσα, που ωστόσο ταιριάζει με την
προσωπικότητα των ηρώων, οι οποίοι λειτουργούν μέσα σε ένα σκοτεινό, απειλητικό
σκηνικό, κρυμμένο καλά πίσω από τη φανταχτερή επιφάνεια της πολύβουης τουριστικής
Μαδρίτης.
Η γραφή της Mola είναι σε απόλυτη αρμονία με την «ιδιαίτερη»
προσωπικότητα της κεντρικής της ηρωίδας. Η επιλογή της είναι να χρησιμοποιήσει
σε μεγάλο βαθμό την «τηλεοπτική» λογική με βασικό συστατικό τον καταιγιστικό
ρυθμό που έχουν υιοθετήσει οι σεναριογράφοι των επιτυχημένων τηλεοπτικών σειρών
(τύπου «Casa de papel»). Κοφτές, σύντομες αλλά πυκνές περιγραφές, άμεση
μετάβαση σε διαφορετικούς χαρακτήρες, έντονη δράση αποτελούν επιπρόσθετα
στοιχεία, που φουσκώνουν το ποτάμι της αδρεναλίνης στους νευροδιαβιβαστές των
αναγνωστών. Κι αυτό ενισχύεται σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτατη μετατόπιση της
δράσης λόγω των μικρών, περιεκτικών κεφαλαίων.
Η κεντρική ηρωίδα
Μα πάνω από όλα κυριαρχεί η προσωπικότητα της αστυνόμου
Ελενα Μπλάνκο. Η Mola έχει δημιουργήσει μια εντυπωσιακή κεντρική ηρωίδα. Η
Μπλάνκο είναι σκοτεινή, είναι ιδιόρρυθμη, σκληρή και δυναμική και ταυτόχρονα
συναισθηματικά ευάλωτη. Λειτουργεί με έναν πολύ προσωπικό τρόπο και τελικά
ξεφεύγει από τα γνωστά όρια του ρόλου των εκπροσώπων του νόμου στο πλαίσιο της
αστυνομικής λογοτεχνίας. Πίνει σαν νερόφιδο γκράπα, οδηγεί ένα αυτοκίνητο
αντίκα, προέλευσης της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ενωσης, κάποια βράδια τραγουδάει
καραόκε τραγούδια της Μίνα Μαντσίνι και αρέσκεται σε σεξουαλικές συνευρέσεις
«της μιας βραδιάς» με ιδιοκτήτες αυτοκινήτων υψηλού κυβισμού στο γκαράζ της
γειτονιάς της, ενώ δεν διστάζει να καλέσει στην κρεβατοκάμαρά της από την πρώτη
στιγμή τον νέο συνεργάτη της υπαστυνόμο Θάρατε. Από την άλλη πλευρά,
κατατρύχεται από τους προσωπικούς της δαίμονες και τις σκοτεινές εμμονές, που
ξεκίνησαν με την απαγωγή του μικρού της γιου. Εχει τοποθετήσει στο διαμέρισμά
της μια κάμερα, που καταγράφει την παραμικρή κίνηση στην πολυσύχναστη Πλάθα
Μαγιόρ, αναζητώντας απεγνωσμένα στοιχεία για τον άντρα που πιστεύει ότι
κρύβεται πίσω από την απαγωγή.
Προσεκτικά επιλεγμένοι και όλοι οι συνεργάτες της Μπλάνκο,
συνθέτουν μια μεγάλη γκάμα στοιχείων, από το μάλλον φυσιολογικά αναμενόμενο
προφίλ του σύγχρονου αστυνομικού, όπως ο Ορδούνιο, ο ιατροδικαστής Μπουενδία
και ο νεοφερμένος Θάρατε, μέχρι το εξεζητημένο και εκκεντρικό πορτρέτο των
γυναικών, της Τσέσκα και της εξηντάχρονης εξπέρ των υπολογιστών Μαριάχο. Αλλά
και ο προϊστάμενός της, γενικός επιθεωρητής Ρεντέρο, ζωγραφίζεται πολύ
πειστικά, καθώς προσπαθεί να κινηθεί μέσα στα όρια ευαίσθητων πολιτικών
ισορροπιών. Οι αντιθέσεις των χαρακτήρων λειτουργούν τελικά σχεδόν αρμονικά και
δημιουργούν μια δεμένη ομάδα με τις δικές της μεθόδους και πρακτικά. Είναι
προφανής η έρευνα της Mola σε θέματα αστυνομικών διαδικασιών, καθώς το
μυθιστόρημα σε αρκετά σημεία φλερτάρει με το police procedural. Αντίστοιχη
έρευνα θεωρώ ότι έχει γίνει για τα ήθη και έθιμα, γενικότερα για τη ζωή, των
Τσιγγάνων. Πιστεύω ότι η ξεχωριστή ηρωίδα θα έχει εκδοτικό μέλλον. Εξαιρετική,
ως συνήθως, η μετάφραση της Αγγελικής Βασιλάκου.
Γρηγόρης Αζαριάδης
Αναδημοσίευση από το "Βιλβλιοδρόμιο" της εφημερίδας "Τα Νέα"