«Οι Τρεις Πινακίδες Έξω από το
Έμπινγκ, στο Μιζούρι». Τρεις πινακίδες σηματοδοτούν την αρχή μιας
κινηματογραφικής όασης που κατορθώνει να σε συνταράξει συθέμελα, να σε
ταρακουνήσει, να σε στοιχειώσει. Ένας ολοζώντανος κόσμος δυνατών χαρακτήρων
στήνεται αριστοτεχνικά και σε αιφνιδιάζει. Κάθε καρέ είναι και μια ανατροπή.
Κάθε σκηνή είναι ένας ύμνος στην
ανθρώπινη ψυχή που μεταλλάσσεται, μετουσιώνεται και ανακαλύπτει συνεχώς τα όρια
της.
Κεντρικός πυλώνας της ιστορίας η
ηρωίδα που ενσαρκώνει συγκλονιστικά(!) η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ, η Μίλντρεντ. Ο
βιασμός και ο φόνος της μονάκριβης κόρης της πριν λίγους μήνες την έχει διαλύσει
και προσπαθεί να βρει τον τρόπο να κινητοποιήσει τις αρχές, ώστε να συλληφθεί ο
δολοφόνος. Αποφασίζει λοιπόν, να νοικιάσει τρεις διαφημιστικές πινακίδες για να
γράψει τρία μηνύματα που θα φέρουν και πάλι στο προσκήνιο την υπόθεση του
παιδιού της. Και έτσι ξαφνικά, οι ισορροπίες ανατρέπονται. Αυτή που μέχρι
πρότινος ήταν το θύμα μιας τραγωδίας γίνεται υπαίτια για την αναταραχή στα
ενδότερα της μικροαστικής αυτής κοινωνίας.
Η προκατάληψη φλερτάρει ξαφνικά με
τον αλτρουισμό και η ανθρωπιά με το μίσος και την εμπάθεια, λειτουργώντας σαν
καταλύτης στις καταιγιστικές εξελίξεις. Ένας ευφυές σενάριο που αφήνει χώρο και
χρόνο στους χαρακτήρες να αφομοιωθούν στο εσωτερικό βάθος της ιστορίας και να
αποδώσουν μοναδικά την ψυχοσύνθεση των ηρώων χωρίς ίχνος υπερβολής,
εντυπωσιασμού και συναισθηματικού εκβιασμού.
Οι ερμηνείες είναι απλές,
ανεπιτήδευτες και αβίαστες κατορθώνοντας να μαγνητίσουν το βλέμμα σου και να σε
κάνουν συνένοχο. Τιμωρό και δικαστή μαζί μέσα σε μια στιγμή. Χωρίς να το
αντιληφθείς, παίρνεις θέση, αναμετράσαι με την ηθική σου, τα «πρέπει» και τις
αξίες που υποτίθεται ότι πρεσβεύεις. Αλλά δεν προλαβαίνεις να αποφασίσεις με
ποιανού το μέρος είσαι γιατί ο Μάρτιν
ΜακΝτόνα, σκηνοθέτης» και σεναριογράφος, σε αιφνιδιάζει με το βιτριολικό
χιούμορ και την τραγικότητα της υπόθεσης. Οι εκπλήξεις είναι τόσο αντιφατικές
συναισθηματικά που δεν παίρνεις ανάσα, δεν έχεις τη δυνατότητα να επεξεργαστείς
τα γεγονότα και να προετοιμαστείς για όσα έπονται.
Η μαγεία αυτής της ταινίας, το
στοιχείο εκείνο που διεισδύει μέσα σου και σε καταλύει, είναι η εσωτερική
δύναμη και οι αντιδράσεις των χαρακτήρων με φόντο της τραγωδία της ζωής τους.
Το γέλιο διαδέχεται τη συγκίνηση με απλότητα και αυτό ακριβώς είναι που
φανερώνει τις πραγματικές διαστάσεις του προσωπικού δράματος του καθενός. Η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ κατορθώνει να αποδώσει
κάθε συναίσθημά της χρησιμοποιώντας, με οικονομία και απόλυτο έλεγχο, τις
εκφράσεις του προσώπου της και το σώμα της. Γι αυτό και η ερμηνεία της είναι
μεγαλειώδης: το βλέμμα της, ο τρόπος που στέκεται και κινείται στον χώρο, οι
σιωπές της, τα ξεσπάσματά της, η δωρική αντίδρασή της απέναντι στα τραγικά
γεγονότα και την κοινωνική κατακραυγή, σε ξεπερνούν. Είναι σαν να φτύνει κάθε
πρόταση επιχειρώντας να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά, να αποδώσει δικαιοσύνη, να
βρει τη δύναμη να συγχωρέσει τον εαυτό της. Ψάχνει τη λύτρωση όπως και όλοι οι
χαρακτήρες που την πλαισιώνουν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, με τις δικές
τους απώλειες.
Παρόμοια συναισθήματα με είχαν
κατακλύσει και με την ταινία «Μια πόλη δίπλα στη θάλασσα» με την εκπληκτική
ερμηνεία του Κέισι Άφλεκ σε έναν ρόλο που σε αγγίζει βαθιά, σε παραλύει. Ο
πόνος που κουβαλάει ο ήρωας μέσα του, η θλίψη του, η παραίτησή του και η
μηχανιστική εκτέλεση κάθε κίνησης, χωρίς ζωή, ενδιαφέρον, συναίσθημα, σε
κατακλύζει και απογειώνει απόλυτα την ένταση των συναισθημάτων χωρίς
επεξηγήσεις. Ένα δράμα χωρίς δράμα.
Σαν δεινή αναγνώστρια,
αναρωτιέμαι κάθε φορά που βλέπω τόσο δυνατές ταινίες, πόσο ανάγκη έχω από
ανάλογα μυθιστορήματα. Ιστορίες που να επιτυγχάνουν να δώσουν την ένταση των
συναισθημάτων του ήρωα χωρίς μελοδραματικές περιγραφές και τραγικές κορώνες.
Ιστορίες που να δίνουν χώρο στους ήρωές τους να αναδείξουν τον πόνο, την οργή
τους, τη δίνη των συναισθημάτων τους. Που αφήνουν τις πράξεις να μιλήσουν και
τις λέξεις των χαρακτήρων να φανερώσουν τα μύχια της ψυχής τους.
Βιβλία όπως «Το γλυκό τραγούδι»
της Leila Slimani, όπου η συγγραφέας
ενστερνίζεται μια καθαρά δημοσιογραφική γραφή, φειδωλή σε ψυχολογικές αναλύσεις
και γλαφυρή σε στοιχεία σημαίνοντα για την κατανόηση των καταστάσεων,
αναδεικνύοντας τις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις των ηρώων μέσα στην κλιμακούμενη
ένταση των γεγονότων.
Όπως «Το παιδί 44» του RobTom Smith όπου οι
χαρακτήρες είναι χαρτογραφημένοι με καθαρές γραμμές, ταλανίζονται από τις
ενοχές τους, παραδέχονται τα λάθη τους, παλεύουν να ισορροπήσουν με τον ίδιο
τους τον εαυτό και κυρίως αγωνίζονται με πάθος για τη σωτηρία της ψυχής τους σε
ένα σοκαριστικά απάνθρωπο σκηνικό τρομοκρατίας που προκαλεί ανατριχίλα.
Όπως «Ο αστερισμός ζωτικώνφαινομένων» και «Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο», όπου ο Anthony Marra αφήνει
τις λέξεις και τις σιωπές να συνθέσουν την ψυχοσύνθεση των ηρώων του στο σκληρό σκηνικό της ζωής τους,
επιτρέπει στους ίδιους τους ήρωες να μιλήσουν για τις πράξεις τους διχάζοντας
τον αναγνώστη.
Όπως οι «Μουσικές καρέκλες» του Arne Dahl, όπου η εξιχνίαση της
υπόθεσης μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και ο πυρήνας της ιστορίας είναι οι
χαρακτήρες και τα βιώματά τους, με αποκορύφωμα τις στιγμές του Ντέντα στο νησί.
Στακάτη αφήγηση, δυστοπικό τοπίο, ένταση που δεν σου επιτρέπει να πάρεις ανάσα
και σε διαπερνά.
Βιβλία που γράφουν μέσα σου και
κουβαλάς μαζί σου για καιρό. Βιβλία που σε συστήνουν σε χαρακτήρες που δύσκολα
ξεχνάς. Βιβλία που σε αγγίζουν χωρίς προσπάθεια. Βιβλία που έχεις ανάγκη για να
νιώσεις, να αισθανθείς, να νιώσεις ζωντανός. Βιβλία που σου θυμίζουν τη μαγεία
της λογοτεχνίας.
Κέλλη Κρητικού