Σε συνέχεια του απολογισμού με τις βιβλιοπροτάσεις (21/12) ο
συνεργάτης του «Β» Γρηγόρης Αζαριάδης επιλέγει ορισμένα από τα καλύτερα αστυνομικά και νουάρ
μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2019
Jo Nesbo, «Το μαχαίρι», Μτφ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Εκδ. Μεταίχμιο
Ο Jo Nesbo σε αντίθεση με πολλούς επιτυχημένους εμπορικά
θεράποντες της αστυνομικής λογοτεχνίας, δεν κάθεται πάνω σε μια δοκιμασμένη
συνταγή, την οποία συνεχίζει να αντιγράφει, έχοντας a priori εξασφαλισμένη την
εμπορική επιτυχία. Αντίθετα, ανησυχεί. Πειραματίζεται. Και συνεχώς εξελίσσεται.
Μετά τον μοναδικό «Μάκβεθ», έρχεται το «Μαχαίρι» να επιβεβαιώσει με τον
καλύτερο τρόπο τη μετάλλαξη στην εποχή της ωριμότητας και τη δικαιωματική
κατάκτηση μιας κορυφαίας θέσης στο πάνθεον της σύγχρονης αστυνομικής
λογοτεχνίας. Ταυτόχρονα, καταρρίπτει τις οποιεσδήποτε συγκαλυμμένες ενστάσεις
περί «εμπορικότητας» και μόνο των έργων του, αναγκάζοντας τους επίμονους
κριτικούς να αναγνωρίσουν την ποιοτική πλευρά της γραφής του. Μια παράσταση για
έναν μοναδικό ήρωα, που θα πρέπει να περάσει τα μαρτύρια του Ταντάλου για να
φτάσει στο τέλος. Και μάλιστα, κατά πρωτόγνωρο τρόπο για τον ήρωα, η τελική
λύτρωση θα έχει σαν παράπλευρη απώλεια και την αμφιλεγόμενη στάση του από
ηθικής πλευράς. Ο Χάρι Χόλε αυτή τη φορά διατρέχει ένα μεγάλο μέρος της γκάμας
του ουράνιου τόξου, από τα πιο σκοτεινά χρώματα μέχρι τα λιγότερο σκοτεινά.
Αποδιοργανώνεται. Αποσυντονίζεται. Και εισέρχεται σε έναν ζοφερό κόσμο, όπου
τίποτε δεν είναι αυτό που δείχνει. Τα πράγματα αλλάζουν όψη από τη μια στιγμή
στην άλλη, λες και βαδίζει νύχτα σε κινούμενη άμμο. Είναι πιο ανθρώπινος, πιο
θνητός από ποτέ και οπωσδήποτε ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής του έργου.
Carmen Mola, “Κόκκινη Μαδρίτη”, Μτφ. Αγγελική Βασιλάκου, Εκδ.
Κλειδάριθμος
Η γραφή της Mola είναι σίγουρα πολύ προσωπική, ιδιαίτερη θα
έλεγα, σε απόλυτη αρμονία με την «ιδιαίτερη» προσωπικότητα της κεντρικής της
ηρωίδας. Η επιλογή της είναι να χρησιμοποιήσει σε μεγάλο βαθμό την «τηλεοπτική»
λογική με βασικό συστατικό τον καταιγιστικό ρυθμό που έχουν υιοθετήσει οι
σεναριογράφοι των επιτυχημένων τηλεοπτικών σειρών (τύπου Casa de papel...).
Κοφτές, σύντομες αλλά πυκνές περιγραφές, άμεση μετάβαση σε διαφορετικούς χαρακτήρες,
έντονη δράση αποτελούν επιπρόσθετα στοιχεία, που φουσκώνουν το ποτάμι της
αδρεναλίνης στους νευροδιαβιβαστές των αναγνωστών. Κι αυτό ενισχύεται σε μεγάλο
βαθμό από την ταχύτατη μετατόπιση της δράσης, λόγω των μικρών, περιεκτικών
κεφαλαίων.
Σκληροί χαρακτήρες, βίαιες εικόνες, σκληρή έως ωμή γλώσσα,
που ωστόσο ταιριάζει με την προσωπικότητα των ηρώων, που λειτουργούν μέσα σε
ένα σκοτεινό, απειλητικό σκηνικό, κρυμμένο καλά πίσω από τη φανταχτερή
επιφάνεια της πολύβουης τουριστικής Μαδρίτης. Μα πάνω από όλα κυριαρχεί η
προσωπικότητα της αστυνόμου Ελενα Μπλάνκο. Η Mola έχει δημιουργήσει μια
εντυπωσιακή κεντρική ηρωίδα. Η Μπλάνκο είναι σκοτεινή, ιδιόρρυθμη, σκληρή και
δυναμική και ταυτόχρονα συναισθηματικά ευάλωτη, καθώς κατατρύχεται από τους
προσωπικούς της δαίμονες και τις σκοτεινές εμμονές της.
Μ.W. Craven, “Μαριονέτες”, Μτφ. Βαγγέλη Γιαννίση, Εκδ. Bell
Το μεγάλο πλεονέκτημα του βραβευμένου με το CWA GOLD DAGGER
(καλύτερο αστυνομικό μυθιστόρημα του 2019) είναι σίγουρα η σκληρή, καθαρή
αστυνομική πλοκή... Ευφυής, πολύπλοκη έως και δαιδαλώδης με μια ιδιαίτερα
επίμονη διαδικασία ερευνών, που φέρνει στην επιφάνεια αποσπασματικά μικρά
στοιχεία μέχρι να συνδυαστούν με αριστοτεχνικό τρόπο και να δείξουν την
κατεύθυνση προς την εξιχνίαση των φόνων. Ο ιδιόρρυθμος ερευνητής Ουάσιγκτον
Πόου, με την πολύτιμη βοήθεια της εκκεντρικά ιδιοφυούς αλλά κοινωνικά
απροσάρμοστης αναλύτριας Μπράντσο, θα πρέπει να περάσει από σκοτεινά μονοπάτια
και απειλητικούς προϊστορικούς λίθινους κύκλους και κυριολεκτικά να «πέσει στη
φωτιά» μέχρι να ξετυλίξει το κουβάρι και να δει το τέλος.
Εντυπωσιακό επίσης εύρημα, που απαιτεί μεγάλη μαεστρία του
συγγραφέα για τον χειρισμό του, αποτελεί η αποκάλυψη του ενόχου 84 σελίδες πριν
από το τέλος του βιβλίου! Κι ενώ κάποιος θα ανέμενε τη δραματική μείωση του
ενδιαφέροντος, αντιθέτως ο αναγνώστης μαγνητίζεται και συνεχίζει να διαβάζει με
αυξανόμενο ρυθμό. Αν ο Craven έβαλε κάποιο στοίχημα με τον εαυτό του σ' αυτό το
σημείο, θεωρώ ότι το κέρδισε πανηγυρικά.
Jean
Christophe Granze, «H γη των νεκρών», Μτφ. Τίνα Πλυτά, Εκδ. Καλέντης
Ο Grange είναι μάστορας του είδους. Γράφει πάντα θρίλερ
υψηλής έντασης. Δίνει στοιχεία και ίχνη που δείχνουν να οδηγούν σε αδιέξοδα.
Αρέσκεται ιδιαίτερα στις συνεχείς ανατροπές, ίσως σε σημείο υπερβολικό, αλλά
τελικά η πρόθεσή του είναι «να αποδοθεί η δικαιοσύνη» με τον δικό του προσωπικό
τρόπο... Κι αυτό φαίνεται να το απολαμβάνει ιδιαίτερα. Η ατμόσφαιρα είναι ως
συνήθως νοσηρή έως και σκληρά διαστροφική. Σε όλο το μυθιστόρημα, πέρα από την
έντονη βία και την εγκληματικότητα που κυριαρχούν, υπάρχει κάτι πολύ πιο
σύνθετο και πολύ πιο τρομακτικό· είναι το ίδιο το Κακό που κυριαρχεί στην
ανθρώπινη φύση.
Ιδιαίτερη μνεία στην ψυχολογική σκιαγράφηση των κεντρικών
χαρακτήρων. Ο σκοτεινός, εμμονικός Κορσό, που παλεύει να ισορροπήσει μεταξύ των
προσωπικών δαιμόνων του και του ανελέητου κυνηγητού του διαστροφικού δολοφόνου,
το αντίπαλο δέος του ο Σομπιεσκί, απόλυτη ενσάρκωση του χυδαίου, έκφυλου,
αποτρόπαιου βασανιστή ανθρώπινων σωμάτων και ψυχών και η θανάσιμα γοητευτική
Κλοντιά, που είναι αταλάντευτα αφοσιωμένη να θυσιάσει και να θυσιαστεί στον
βωμό της εξιλέωσης... Τρεις ήρωες, τρεις χαρακτήρες χτισμένοι λιθαράκι με
λιθαράκι, τρομακτικοί κατά μία έννοια, αλλά τελικά δοσμένοι με απόλυτα
ρεαλιστικό τρόπο.
Zygmunt Miloszweski, «Ένας κόκκος αλήθειας», Μτφ. Αναστασία
Χατζηγιαννίδη, Εκδ. Στερέωμα
Περίπλοκη αλλά κατανοητή πλοκή, στέρεα δομημένοι
πολυεπίπεδοι χαρακτήρες, ζωντανοί και βουτηγμένοι σε έντονα προσωπικά πάθη,
εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία για την πολωνική ιστορία και ωραία ατμόσφαιρα
που εναλλάσσεται με χορευτική άνεση ανάμεσα στη φωτεινή πλευρά της ζωής της
πόλης μέχρι τον φόβο που κρύβεται στις ζοφερές νύχτες των εγκλημάτων. Ο
Miloszewski έχει σίγουρα έναν ιδιαίτερο τρόπο γραφής. Κεντάει με μαεστρία
λεπτομέρειες από το παρελθόν, αναγκάζοντας τον αναγνώστη να κρατήσει την ανάσα
του και να βουτήξει στα θολά νερά, όπου κρύβονται παλιά ένοχα μυστικά.
Παράλληλα χειρίζεται με άνεση τις ψυχολογικές μεταστροφές των ηρώων του,
δίνοντας μεγάλη πειστικότητα στον τρόπο που ενεργούν. Κι αυτό έχει ως
αποτέλεσμα τη δημιουργία δύο δυνατών κεντρικών χαρακτήρων... Του Σάτσκι και της
Σομπιεράι.
Kike Ferrari, «Από μακριά μοιάζουν με μύγες», Μτφ. Αννα
Βερροιοπούλου, Εκδ. Καστανιώτη
Μικρές, σύντομες περιγραφές, ζωντανές εικόνες με γρήγορες
εναλλαγές, χρήση ιδιαίτερα καυστικού χιούμορ, όλα μέσα στο πλαίσιο ενός σκληρού
κι απόλυτα σοκαριστικού ρεαλισμού, που δίνει μια εξαιρετικά πειστική περιγραφή
της μεγαλοαστικής τάξης στη χώρα του. Γιατί αυτός ακριβώς θεωρώ ότι είναι ο
απώτερος στόχος του συγγραφέα. Επιλέγει μία ενδιαφέρουσα πλοκή με «αστυνομικό
περιτύλιγμα», που λόγω του γρήγορου ρυθμού αιχμαλωτίζει την προσοχή του
αναγνώστη, που παρακολουθεί το προσωπικό δράμα του κυρίου Μπάτσι, συμμετέχοντας
ενεργά. Κάποιοι προσδοκώντας την τιμωρία του αδίστακτου μεγαλοεπιχειρηματία,
άλλοι ίσως γοητευμένοι από τον διαστροφικό χαρακτήρα του ίσως να επιθυμούν να
ξεγλιστρήσει από τα πλοκάμια της δικαιοσύνης. Η βασική όμως πρόθεση του Φεράρι
είναι να μιλήσει με πολιτικούς όρους. Να φέρει στην επιφάνεια τη στάση μιας
καλομαθημένης μεγαλοαστικής τάξης, που έχει μοναδικό στόχο τη διατήρηση των
προνομίων και της εξουσίας της έναντι οποιουδήποτε κόστους. Κι αυτό βέβαια
προϋποθέτει να βλέπει «από μακριά να μοιάζουν με μύγες» όλους τους άλλους, που
δεν ανήκουν στις τάξεις της.
Hugues Pagan, «Χαμένο προφίλ», Μτφ. Γιάννης Καυκιάς, Εκδ.
Πόλις
Βγαλμένο κατευθείαν από τη μακρά γαλλική παράδοση του
κλασικού νουάρ και βουτηγμένο σ' ένα άρωμα γλυκιάς μελαγχολίας και σκοτεινής
ατμόσφαιρας, αυτό το εξαιρετικό, υποδειγματικό νουάρ μυθιστόρημα χρησιμοποιεί
την αστυνομική πλοκή απλά σαν μια αφορμή, σαν μια ιστορία που εκτυλίσσεται στο
βάθος του πίνακα... Αχνές πινελιές στο φόντο ενός σκοτεινού πίνακα φλαμανδού
ζωγράφου του 16ου αιώνα. Ο Hugues Pagan επανακάμπτει το 2017, έπειτα από μια
μακρόχρονη σιωπή, με ένα απόλυτα κλασικό νουάρ με ιδιαίτερα σκοτεινή ατμόσφαιρα,
αποδίδοντας ταυτόχρονα μεγάλη έμφαση στην ψυχολογική σκιαγράφηση των ηρώων και
στην περίτεχνη περιγραφή των πολύπλοκων ψυχολογικών καταστάσεων που βιώνουν.
Κεντρική φυσιογνωμία του μυθιστορήματος ο υπαστυνόμος
Σρεντέρ, ένας χαρακτήρας ακραία ιδιόρρυθμος, μοναχικός, στα όρια του
αντικοινωνικού, απρόσμενο κι ασυνήθιστο μείγμα παραίτησης και υπόγειας
αποφασιστικότητας. Οσο κι αν δείχνει επιφανειακά τυπικό δείγμα looser, κρύβει
στο βάθος μια ισχυρή δύναμη, ένα κίνητρο που θα τον οδηγήσει στο τέρμα, χωρίς
να υποχωρήσει μπροστά σε οποιαδήποτε εμπόδια συναντήσει.
Ο Pagan χρησιμοποιεί με μεγάλη δεξιοτεχνία τη γλώσσα και
υιοθετεί ένα εκπληκτικό μείγμα ρεαλισμού και λυρισμού, λες και τραγουδάει
χαμηλόφωνα μελαγχολικά μπλουζ. Λέξεις
και φράσεις σαν νότες... Σκληρές, σκοτεινές, ρεαλιστικές, κάποιες φορές
μεθυστικές, μιλάνε απευθείας στην ψυχή κι αφήνουν πάνω της ανάγλυφο το
αποτύπωμά τους. Οσο κι αν φαίνεται πεσιμιστής όμως, όσο κι αν ακούγεται σαν
ποιητής που υμνεί χαμένα όνειρα και ματαιωμένες εξεγέρσεις, διατηρεί κατά βάθος
την πίστη του σ' έναν ιδιόμορφο ανθρωπισμό, σύμφωνο με τους προσωπικούς του
κώδικες.
Arne Dahl «Έξι επί δύο», Μτφ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ.
Μεταίχμιο
Το δεύτερο μέρος της Τετραλογίας του Arne Dahl αποτελεί
κομβικό σημείο στη συγγραφική του πορεία, καθώς σηματοδοτεί τη «μετάβαση» από
την Ευρώπη και την επιστροφή του στις ρίζες... Μια «μετάβαση» στο τοπικό
επίπεδο, που συνοδεύεται και από την αντίστοιχη μετάλλαξη του ύφους του
συγγραφέα. Ο Dahl περιορίζει σε δεύτερο επίπεδο τη μοναδική λογοτεχνίζουσα
γραφή, λες και την εγκαταλείπει σαν την δική του πολιτιστική κληρονομιά στην
Ευρώπη και υιοθετεί έναν καινούργιο τρόπο γραφής. Σε πρώτη ανάγνωση, φαίνεται
ότι προσεγγίζει το στυλ της σύγχρονης σκανδιναβικής σχολής. Πολυδαίδαλη πλοκή,
αρκετές ανατροπές στην εξέλιξη της υπόθεσης, σκοτεινή ατμόσφαιρα, σκληρές
αιματοβαμμένες σκηνές και ο γνωστός καταιγιστικός ρυθμός, που παραπέμπει στην
οπτική των σύγχρονων τηλεοπτικών σειρών.
Στο «Εξι επί δύο», ο Dahl, που πέραν του «προσωπικού» τρόπου
γραφής και την πολυπλοκότητα της πλοκής, αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στο
ψυχογράφημα και την εσωτερική υπόσταση των χαρακτήρων, απαιτεί μεγάλη ένταση
και αφοσίωση στην ανάγνωση του μυθιστορήματος. Οπως και στα προηγούμενά του, ο
συγγραφέας απαιτεί τη συμμετοχή, τη συνέργεια του αναγνώστη, που πρέπει να
κατορθώσει να διεισδύσει κάτω από την επιφάνεια του κειμένου για να ανακαλύψει
τον κρυμμένο θησαυρό.
Γρηγόρης Αζαριάδης
Αναδημοσίευση από το "Βιβλιοδρόμιο" της εφημερίδας "Τα Νέα"