Πίσω από τη βιτρίνα του Μπουένος Αϊρες
Το πρώτο νουάρ μυθιστόρημα από τη Λατινική Αμερική που
συστήνει τον εκδοτικό οίκο Carnivora
Εντυπωσιακό ντεμπούτο στην ελληνική αγορά κάνουν οι εκδόσεις
Carnivora ευαγγελιζόμενες «τη δημιουργία ενός μικρού μανάβικου με εξωτικά
σαρκοβόρα φρούτα, τουτέστιν μυθιστορήματα νουάρ από την πάμπα της Αργεντινής,
τις πλαγιές των Ανδεων, την άγρια Παταγονία μέχρι και τη ζούγκλα του
Αμαζονίου...». Πρώτο στη σειρά η «Αγια Πόλη» του Guillermo Orsi (σελίδες 406,
σε μετάφραση Ασπασίας Καμπύλη).
Η πλοκή περίπλοκη! Ολα ξεκινούν όταν η εκπάγλου καλλονής
νεαρά πρώην «Μις Βολιβία» Ανα Τορέντε μεταναστεύει από τη χώρα της στην
Αργεντινή, εγκαταλείποντας τον ιδιόρρυθμα περίεργο δίδυμο αδελφό της, με τον
οποίο τη συνδέει μια αμφίδρομη, πανίσχυρη αγάπη. Η Τορέντε εκμεταλλευόμενη την
ακατανίκητη ομορφιά της θα προσπαθήσει να ανέλθει στην ιεραρχία της νύχτας,
στον κόσμο της διαφθοράς και του εγκλήματος, παρασέρνοντας στο διάβα της
δικαίους και αδίκους... Κακοποιούς, δικηγόρους, ακόμα και αστυνομικούς. Πρώτη
στη σειρά, η ποινικολόγος Βερόνικα Μπερούτι, όπου η Τορέντε θα απευθυνθεί
ζητώντας βοήθεια, καθώς αντιλαμβάνεται ότι έχει μπει στο στόχαστρο επιφανών
γκάνγκστερ του Μπουένος Αϊρες. Ακολουθεί ο αποστεωμένος μεσήλικος υπαστυνόμος
Καρόσα, ο οποίος αναπτύσσει μια ιδιαίτερη σχέση με την Τορέντε, κάτι σαν
προστάτης με ερωτικές προεκτάσεις, και προσπαθεί με κάθε τρόπο να την κρατήσει
ασφαλή. Και είναι αυτός που πρώτος θα συνειδητοποιήσει το πόσο επικίνδυνη
είναι, επιβεβαιώνοντας νομοτελειακά τον όρο της «μοιραίας γυναίκας» των
κλασικών νουάρ.
Παράλληλα με την ιστορία της πολύπαθης femme fatale
εκτυλίσσεται και η περιπέτεια του υπέρλαμπρου κρουαζιερόπλοιου «Βασίλισσα των
Καταιγίδων», που προσαράζει στα θολά νερά του Ρίο δε λα Πλάτα και μένει
αποκλεισμένο για κάμποσες μέρες. Ανάμεσα στους χίλιους τριακόσιους επιβάτες,
που αναγκάζονται να φιλοξενηθούν στο Μπουένος Αϊρες, τρία ζευγάρια θα σταθούν
εντελώς άτυχα, καθώς θα πέσουν θύματα απαγωγής. Δεδομένου ότι οι συγκεκριμένοι
είναι υπήκοοι ξένων χωρών, θορυβημένη η κυβέρνηση της χώρας αναθέτει την
αποστολή διάσωσής τους στις επίλεκτες, και άκρως διεφθαρμένες, δυνάμεις
ασφαλείας υπό την ηγεσία του αμφιλεγόμενου αστυνόμου Οσο Μπερλουσκόνι.
Στη συνέχεια, το σκηνικό θα κινηθεί σε απόλυτα νουάρ
ατμόσφαιρα, όπου θαρρείς κι ένας αόρατος τιμωρός θα εξαπολύσει την πύρινη
ρομφαία του κατά δικαίων και αδίκων, με αποτέλεσμα να σπείρει μια εκατόμβη,
τρόπος του λέγειν, μικρογκάνγκστερς, επίορκων αστυνομικών, ακόμα και αθώων
πολιτών. Αλλά ο στόχος του Guillermo Orsi δεν είναι η αστυνομική ιστορία...
Απλώς, αυτή είναι η αφορμή για να περιγράψει με μαύρα χρώματα τη σύγχρονη
κοινωνία της χώρας του, και ιδιαίτερα αυτήν του Μπουένος Αϊρες, της «Αγιας
Πόλης».
Τάνγκο και έρωτας
Πίσω από τη λαμπερή τουριστική βιτρίνα μιας χώρας σε τιμή
ευκαιρίας, ο συγγραφέας υποστηρίζει ωμά και κυνικά ότι ο κάθε επισκέπτης μπορεί
να χορέψει τάνγκο, να αγοράσει τον έρωτα και να «γευτεί το καλύτερο κρέας
αγελάδας ελευθέρας βοσκής». Εκεί βρίσκονται οι σκοτεινές, βρώμικες συνοικίες,
όπου σκουπίδια, ποντίκια, κακοποιοί, διεφθαρμένοι αστυνομικοί και ανθρώπινα
φαντάσματα σε κατάσταση ημιαποσύνθεσης σέρνουν τα βήματά τους, βουλιάζοντας
καθημερινά στην απάνθρωπη ζούγκλα, όχι του μαυροπίνακα, αλλά του ασφυκτικού,
περιθωριοποιημένου κόσμου της απειλητικής μεγαλούπολης.
Ενα τεράστιο πλήθος από ζιγκολό, βαποράκια και διεφθαρμένους
μπάτσους περιφέρει κουρασμένα τη θλιβερή ύπαρξή του και χορεύει πειθήνια στους
ρυθμούς του θανατηφόρου τάνγκο, που υπαγορεύει η μπαγκέτα μεγαλόσχημων νάρκος
και ανίκανων, εξωνημένων πολιτικών. Ο συγγραφέας καταγράφει δίκην προσωπικού
βιογράφου τις αποκρουστικές καθημερινές ιστορίες τους με τη χαμηλόφωνη
υπόκρουση της μελαγχολικής αργεντίνικης μουσικής, αν και τις περισσότερες φορές
αυτή η μελωδία ηχεί παράφωνη κι εντελώς αταίριαστη για την περίσταση. Και
βέβαια, μια και μιλάμε για την Αργεντινή, πρέπει να σημειώσουμε και την άκρως
αισθησιακή ατμόσφαιρα, που αναδύεται προκλητικά σε μεγάλο μέρος του
μυθιστορήματος.
Το ύφος γραφής του Orsi είναι εξαιρετικά λογοτεχνικό, σε
απόλυτη αρμονία με αυτό το μαύρο κοινωνικοαστυνομικό μυθιστόρημα. Αναφέραμε
προηγουμένως ότι αυτή είναι και η πρόθεσή του... Να χρησιμοποιήσει σαν αφορμή
την αστυνομική πλοκή σε δεύτερο φόντο και να γράψει ένα δυνατό μυθιστόρημα για
την «Αγια Πόλη» και τη σύγχρονη περιθωριοποιημένη κοινωνία, που βυθίζεται σε
μια ατμόσφαιρα απελπισίας κι απόγνωσης. Ο Orsi είναι σκληρός, κυνικός έως
απόλυτα ωμός, σαρκαστικός με χιούμορ που τσακίζει κόκαλα, αγγίζοντας στιγμές
στιγμές τα όρια της ασέβειας. Βέβαια, πίσω από τις γραμμές ανιχνεύονται η
ευαισθησία, η αγάπη, ο πόνος και γενικότερα η κοινωνική ενσυναίσθηση για τους
συμπατριώτες του, που παλεύουν να επιβιώσουν στις σκληρές συνθήκες μιας
αφόρητης καθημερινότητας.
Μοναδική ένσταση ότι καθώς κάθε μικρή σκηνή δίνει την
ευκαιρία στον συγγραφέα να αναπτύξει μια παράλληλη ιστορία με πλούσιες
περιγραφές υψηλής λογοτεχνικής αισθητικής μπορεί σε κάποια σημεία να θεωρηθεί
πως το κείμενο διολισθαίνει σε άσκοπους πλατειασμούς. Θα παρακολουθήσω με
μεγάλο ενδιαφέρον την τολμηρή προσπάθεια των εκδόσεων Carnivora να γνωρίσουν
στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το νουάρ (κατά την προσωπική μου άποψη το
κοινωνικοαστυνομικό) μυθιστόρημα των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Η πολύ καλή
μετάφραση της Ασπασίας Καμπύλη υπηρετεί αρμονικά τη λογοτεχνικότητα του
μυθιστορήματος.
Γρηγόρης Αζαριάδης
Αναδημοσίευση από το "Βιβλιοδρόμιο" της εφημερίδας "Τα Νέα"