Ακολουθώντας το λογοτεχνικό μονοπάτι που έχει χαράξει ο
ίδιος τόσα χρόνια με τη γραφή του, ο Τεύκρος Μιχαηλίδης δημιουργεί ένα πολυδιάστατο
αστυνομικό μυθιστόρημα που ξεφεύγει από τα ελληνικά στερεότυπα του είδους. Το
«Φονικό στη Μεγάλη Εκκλησία» είναι ένα μοναδικής ομορφιάς σύμπλεγμα έρευνας,
βαθιάς γνώσης, αγωνίας, ανατροπών, μυστηρίου και αγάπης για τα μαθηματικά, τις
τέχνες, την ιστορία μας. Είναι μια αινιγματική υπόθεση εγκλήματος, έντονη,
δυνατή, που σε ταξιδεύει στο Βυζάντιο του Ιουστινιανού, προβάλλει τα
επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών και φιλοσόφων και συγκεντρώνει με
μεθοδικότητα τις αποδείξεις για την αποκάλυψη του δράστη.
Κωνσταντινούπολη, 27 Δεκεμβρίου 537, ημέρα των εγκαινίων της
Μεγάλης Εκκλησίας. Η Θεανώ, ανήσυχο πνεύμα και πρώην σπουδάστρια της Ακαδημίας
Πλάτωνος, ανακαλύπτει στο σπίτι της νεκρό τον Ιωάννη, στενό της φίλο και
συνεργάτη των αρχιτεκτόνων της Αγίας Σοφίας. Όλα τα στοιχεία συνηγορούν
εναντίον της και ο Ευτόκιος αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση και να
ανακαλύψει αν τελικά η καλλιεργημένη αυτή γυναίκα έχει πέσει θύμα συνωμοσίας.
Υπό το βλέμμα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού και της Αυγούστας Θεοδώρας, και με
φόντο τους τριγμούς που προκαλεί η μετάβαση στον πρώτο βυζαντινό χρυσό αιώνα, ο
Ευτόκιος έρχεται αντιμέτωπος με σκάνδαλα, την αλαζονεία του πλούτου και της
εξουσίας, τον φθόνο, τη μισαλλοδοξία, τον εγωισμό και τα έντονα πάθη που
γεννούν οι καταχρήσεις, αλλά δεν πτοείται. Το παρελθόν φωτίζει το παρόν και
φανερώνει τον δρόμο της αλήθειας και της κάθαρσης.
Με συνεχείς χρονικές εναλλαγές, ο συγγραφέας κατορθώνει να
δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα των γεγονότων που οδήγησαν σταδιακά στις
απρόβλεπτες εξελίξεις και στον βίαιο θάνατο του Ιωάννη, με το βλέμμα πάντα
στραμμένο στη συλλογιστική, στη γοητεία των μαθηματικών, στις βασικές αρχές της
απόδειξης μιας υπόθεσης, στα τεκμήρια που οδηγούν σε ατράνταχτες αποδείξεις. Οι
μυθοπλαστικοί ήρωες ενώνονται με εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής και
δημιουργούν ένα αρμονικό κράμα χαρακτήρων που κερδίζει τον αναγνώστη και δεν
του επιτρέπει να διακρίνει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στα αληθινά
γεγονότα και σε εκείνα που γέννησε η φαντασία του συγγραφέα.
Το κλείσιμο της Σχολής των Αθηνών, το 529, και τα εγκαίνια
της Μεγάλης Εκκλησίας, το 537, τα σπουδαίας σημασίας χειρόγραφα με μαθηματικά
κείμενα του Αρχιμήδη –που σχολίασε μετέπειτα ο Ευτόκιος-, οι αναφορές σε φήμες
για το παρελθόν της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής, τα
αντικρουόμενα συμφέροντα, η εξουσία του χρήματος και της δόξας, αποτυπώνονται
με χάρη και πειστικότητα σε έναν καμβά με ζοφερά χρώματα, που μαγνητίζει το
βλέμμα και παρασύρει το μυαλό σε ένα αγωνιώδες ταξίδι στο χθες, με πρωτεύοντα
σκοπό την εξιχνίαση μιας δολοφονίας. Ιπποδρομίες, φατρίες, θεωρίες περί
ακινησίας της Γης, η «Ελικοειδής καμπύλη του Αρχιμήδη», οι πρώτοι αριθμοί,
αξιώματα και νέοι τρόποι απόδειξης, οι φάρσες του Ανθέμιου εις βάρος του
Ζήνωνα, η συλλογή των έργων του Αρχιμήδη από τον Ευτόκιο, τον Ανθέμιο και τον
Ισίδωρο, το Βοεικόν Πρόβλημα, δίνουν πνοή σε μια συναρπαστική ιστορία όπου
τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και οι ανθρώπινες αδυναμίες καταλύουν κάθε νόμο
και αξίωμα.
Διανθισμένη από τη μαθηματική φιλοσοφία, η πλοκή αποκαλύπτει
την ευελιξία και τη δυναμική της πένας του Τεύκρου Μιχαηλίδη, αλλά και την
ικανότητά του να σμιλεύει προσεκτικά τους χαρακτήρες του, να τους μυεί στη
συλλογιστική του και να τους επιτρέπει να κατευθύνουν την εξέλιξη σε νέα
μονοπάτια, χωρίς ενδοιασμούς. Κάθε διάλογος, κάθε φράση, κάθε στοιχείο που
έρχεται στο φως, εξυπηρετεί επί της ουσίας την υπόθεση και φανερώνει κρυμμένες
πτυχές και ένοχα μυστικά που πυροδοτούν μια σειρά δυνατών ανατροπών. Οι λιτές
περιγραφές και οι ζωντανοί διάλογοι συνδυάζονται με την ποίηση, τη μαθηματική
τεκμηρίωση, τη γεωμετρία, τη μηχανική, τις μηχανορραφίες, τα προσωπικά κίνητρα
και τις ερωτικές αντιζηλίες, με ιστορική συνέπεια και σεβασμό, δημιουργώντας
ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό πόνημα για τους λάτρεις του μυστηρίου. Η επιστήμη και
η μοίρα στροβιλίζονται στη δίνη ενός αποτρόπαιου φόνου, με μεταβλητές που
επαναπροσδιορίζουν διαρκώς τα δεδομένα και διατηρούν την αδρεναλίνη σε υψηλά
επίπεδα μέχρι το τέλος.
Το «Φονικό στη Μεγάλη Εκκλησία» είναι ένα μυθιστόρημα
εποχής, με σασπένς, ξεχωριστή ατμόσφαιρα, εύστοχες συζεύξεις ηρώων και
τεκταινόμενων, κάτω από το πέπλο της μαγείας των μαθηματικών και του Βυζαντίου,
με φόντο τα συμφέροντα, τις δολοπλοκίες, τα πάθη, τις προσωπικές ιδεολογίες,
τις αρχές και τις αξίες που ξεπερνούν τον χρόνο και τον χώρο και προκαλούν
ισχυρές αναταράξεις.
Κέλλη Κρητικού