Η κοινότητα του εγκλήματος
Μια υποδειγματική ιστορία του Ιταλού συγγραφέα ως προς τη
διαδικασία της αστυνομικής έρευνας
Η «Μέθοδος του φοίνικα» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα) αποτελεί
αντιπροσωπευτικό δείγμα της σύγχρονης σχολής ιταλικής αστυνομικής λογοτεχνίας,
με την υπογραφή ενός από τους πλέον δυναμικούς εκπροσώπου της, του Antonio
Fusco. Η ιστορία ξεκινάει με την ανακάλυψη ενός γυμνού, μισοκαμένου πτώματος
μιας νεαρής γυναίκας, στα όρια του δάσους. Η αρχική έρευνα των αστυνομικών, υπό
την ηγεσία του ιδιόρρυθμου αστυνόμου Καζαμπόνα, αποκαλύπτει ενδιαφέροντα
στοιχεία. Και πολύ σύντομα όλα δείχνουν ότι η δολοφονία της ατυχούς νεαράς
εξιχνιάζεται, καθώς οι αστυνομικοί εντοπίζουν τον υποτιθέμενο ένοχο νεκρό στον
βυθό μιας γειτονικής λίμνης λόγω ενός συνήθους τροχαίου.
Οσο όμως κι αν τα πράγματα δείχνουν ότι η υπόθεση κλείνει με
ικανοποιητικό τρόπο, ο αστυνόμος Καζαμπόνα διατηρεί αμφιβολίες και υποπτεύεται
ότι κάποιοι προσπαθούν να τον οδηγήσουν σε λανθασμένη κατεύθυνση. Το ένστικτο
του στέλνει σήματα συναγερμού. Πίσω από τη δολοφονία της νεαρής ουκρανής
στριπτιζέζ και την ανακάλυψη του πτώματος του υποτιθέμενου ενόχου, γνωστού
πορνοστάρ της περιοχής, διαισθάνεται ότι υπάρχει κάποιο ζοφερό μυστικό, που
ορισμένοι σημαντικοί τοπικοί παράγοντες προσπαθούν να συγκαλύψουν. Παρά τις
επιφυλάξεις των προϊσταμένων του, ακολουθεί τη φωνή της διαίσθησης. Η ομάδα του
θα ερευνήσει κάθε μικρή λεπτομέρεια, ακολουθώντας υποδειγματικά τις
διαδικασίες. Και, όπως συνήθως συμβαίνει στην πραγματική ζωή των αστυνομικών
όλου του κόσμου, οι πρώτες μικρές αχτίδες φωτός θα φανούν στο τέρμα του
σκοτεινού τούνελ.
Ο Fusco αποδεικνύεται μετρ στην απεικόνιση της διαδικασίας
των ερευνών, περιγράφοντας με απόλυτα λεπτομερή και ρεαλιστικό τρόπο τις
ενέργειες όλων των εμπλεκομένων, από αστυνομικούς μέχρι εισαγγελείς και
ιατροδικαστές. Η πλοκή απογειώνεται από τη στιγμή που ο Καζαμπόνα και η ομάδα
του θα φέρουν στο φως τις δραστηριότητες μιας απομονωμένης αγροτικής κοινότητας
αποκαλούμενης «Φράχτης», που υποτίθεται ότι επιτελεί σημαντικό κοινωνικό έργο
με επίκεντρο την αναδοχή και υιοθεσία εγκαταλειμμένων παιδιών. Η κοινότητα
λειτουργεί με αυστηρούς όρους «εσωτερικότητας» τύπου σέχτας και απολαμβάνει την
αποδοχή των ανώτατων τοπικών κοινωνικών λειτουργών. Ως συνέπεια, οι
οποιεσδήποτε πράξεις των ηγετών της παραμένουν στο απυρόβλητο και η πρόσβαση
ακόμη και σε δικαστικούς ή αστυνομικούς της περιοχής αποκλείεται παντοιοτρόπως.
Καθώς οι αποκαλύψεις για τις υπόγειες και ύποπτες διεργασίες του «Φράχτη»
έρχονται σιγά σιγά στην επιφάνεια, γίνεται φανερό πως το κλειδί για να φτάσουν
στην πραγματική αλήθεια και να εξιχνιάσουν την υπόθεση δολοφονιών, στο παρόν
και το παρελθόν, κρύβεται στον σκοτεινό κόσμο της αγροτικής κοινότητας.
Διαδικασία ερευνών
Στο βιογραφικό του ο Fusco αναφέρει ότι είναι υψηλόβαθμο
στέλεχος της Αστυνομίας και εγκληματολόγος, κάτι που γίνεται εμφανές από τον
μαεστρικό τρόπο που περιγράφει τις αστυνομικές διαδικασίες. Τουτέστιν, το
μυθιστόρημα αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα police procedural. Η περιγραφή των
ενεργειών των αστυνομικών, των γιατρών και ψυχολόγων, των ανθρώπων της Σήμανσης
και των ειδικών του DNA είναι υποδειγματικά ρεαλιστική και αποτελεί χρήσιμο
οδηγό ακόμη και για συγγραφείς. Ο Fusco όμως, έχοντας συνείδηση ότι κάτι τέτοιο
μπορεί τελικά να γίνει κουραστικό, αποφασίζει να διανθίσει την πλοκή και
παράλληλα με την εξέλιξη της υπόθεσης να μας ζωγραφίσει ένα πειστικό πορτρέτο
της προσωπικής ζωής και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο ήρωάς του, ο
ιδιόρρυθμος αστυνόμος Καζαμπόνα. Οντως, ο συμπαθής αστυνόμος βρίσκεται μπροστά
στην κρίση των σχέσεων με τη σύζυγό του και αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη
συζυγική εστία και να διαμένει στους κοιτώνες του αστυνομικού τμήματος, που
χρησιμοποιούνται άλλωστε ως προσωρινός χώρος διαμονής αστυνομικών. Ο Καζαμπόνα
καταφεύγει στην έντονη εργασιοθεραπεία, όχι μόνο από αγάπη για τη δουλειά του,
αλλά και για να διώξει από το μυαλό του τον εφιάλτη μιας επικείμενης
καταστροφής στην οικογενειακή του γαλήνη.
Η σκιαγράφηση του προφίλ των χαρακτήρων, της ομάδας και των
συνεργατών του Καζαμπόνα είναι απολύτως ρεαλιστική. Ο συγγραφέας προφανώς κι
έχει συνεργαστεί με πολλούς παρόμοιους στη σταδιοδρομία του. Κι αυτό είναι το
μεγαλύτερο πλεονέκτημα του μυθιστορήματος... Πολλές στιγμές ο αναγνώστης θα
νομίσει ότι διαβάζει ένα ντοκουμέντο, μια ιστορία βγαλμένη απευθείας από
αστυνομικές αναφορές. Τα στοιχεία της έρευνας έρχονται σταδιακά στο φως, αλλά
παρά τον φαινομενικά αργό ρυθμό, οι εξελίξεις και οι ανατροπές κρατούν
αδιάπτωτο το ενδιαφέρον μέχρι να φτάσει στο πολύ ανθρώπινο τέλος. Το ύφος
γραφής του Fusco υπηρετεί στον μέγιστο βαθμό το περιεχόμενο του μυθιστορήματος.
Απλό, λιτό, γρήγορο, κατανοητό, χωρίς να καταφεύγει σε λογοτεχνίζουσες
ατραπούς, συντελεί αποφασιστικά ώστε να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον στη δυνατή
πλοκή καθαυτή και στον τρόπο λειτουργίας των ίδιων των πρωταγωνιστών. Κατά την
άποψή μου, η «Μέθοδος του φοίνικα» είναι από τα κορυφαία δείγματα police procedural
μυθιστορήματος, που διάβασα τα τελευταία χρόνια. Η μετάφραση της Γιάννας
Σκαρβέλη ανταποκρίνεται απολύτως στο ύφος του συγγραφέα.
Γρηγόρης Αζαριάδης
Αναδημοσίευση από το "Βιβλιοδρόμιο" της εφημερίδας "Τα Νέα"